Đạo đức trong phát triển phần mềm
Đạo đức trong phát triển phần mềm
Các kỹ sư phần mềm khi làm việc phải suy nghĩ đến lợi ích của cộng đồng
1. Có trách nhiệm đối với công việc, những điều mình đã làm
Ví dụ: Kỹ sư phần mềm phải có trách nhiệm hoàn thành dự án trước ngày nghiệm thu, bàn giao cho khách hàng. Nếu trong quá trình hoàn thành có bất cứ sai sót, sự cố ngoài ý muốn do chính bản thân người kỹ sư gây ra thì họ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về việc này, có thể phải bồi thường kinh phí hoặc xử lý trước quy định pháp luật.
2. Người kỹ sư phải có trách nhiệm về sự an toàn, sức khỏe và phúc lợi của cộng đồng. Khi có những quyết định có khả năng gây nguy hiểm cho tính mạng hoặc tài sản thì người kỹ sư không được tự ý quyết định mà phải thông báo cho cấp cao hơn hoặc cho khách hàng và những người có thẩm quyền. Đồng thời kiểm soát lợi ích của kỹ sư phần mềm, người sử dụng lao động, khách hàng và người dùng về lợi sản phẩm công nghệ.
Ví dụ: Khi anh A phát minh ra một phần mềm có lỗi đánh cắp thông tin người dùng thì anh A phải nhận hoàn toàn trách nhiệm về mình vì anh ấy đã phát minh ra phần mềm đó.
3. Người kỹ sư phần mềm chỉ được phép phê duyệt sản phẩm khi nó đạt những thông số về kỹ thuật theo đúng tiêu chuẩn đầu ra, sản phẩm vượt qua được bài kiểm tra. Và những sản phẩm này phải đảm bảo các tiêu chí như: tính an toàn, bảo mật thông tin cho người sử dụng; không tác động xấu đến môi trường. Tất cả phải đặt lợi ích của con người lên hàng đầu.
Ví dụ: Anh A là một kỹ sư phần mềm đang xây dựng hệ thống tiêm insulin cho bệnh nhân tiểu đường. Vì muốn nhanh hoàn thành dự án, anh A đã thông đồng với chị C là vợ mình, cũng là nhân viên kiểm thử phần mềm cho dự án này. Chị C đã bỏ qua những lỗi nhỏ cho rằng là không đáng lo ngại. Khi hệ thống được đưa ra sử dụng đã gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đối với một vài bệnh nhân lớn tuổi.
4. Có trách nhiệm thông báo cho những người hoặc cơ quan có thẩm quyền những mối nguy hiểm tiềm ẩn của sản phẩm phầm mềm hoặc các tài liệu liên quan có gây hại đối với con người.
Ví dụ: Anh B là một kỹ sư phần mềm cũng là bạn của anh A ở ví dụ trên. Người này đã nhận ra việc làm không tốt của anh A cũng như những rủi ro mà sản phẩm gây ra cho bệnh nhân. Anh B đã liên hệ với cơ quan có thẩm quyền điều tra rõ việc này, ngăn được những trường hợp đáng tiếc có thể xảy ra.
5. Tham gia giải quyết các vấn đề liên quan đến sản phẩn phầm mềm, quá trình cài đặt, bảo trì, hỗ trợ hoặc tài liệu của phần mềm gây ra cho cồng đồng.
Ví dụ: Anh B phát hiện và biết cách vá lỗ hổng trong phiên bản mới của hệ điều hành. Anh B đã đăng video hướng dẫn mọi người cách sửa lỗi này lên youtube.
6. Công bằng, trung thực trong lời nói và hành động, đặc biệt là những lời nói công khai với cộng đồng, liên quan đến phần mềm hoặc các tài liệu, phương pháp và công cụ liên quan.
Ví dụ: Chị C vì muốn trả thù anh B, người đã tố cáo hành vi xấu xa của chồng chị. Chị C đã tung video nói xấu, bịa đặt cách sửa lỗi của anh B ở trên gây mất dữ liệu trong hệ thống máy tính. Việc làm của chị C đã đi ngược lại với nguyên tắc đạo đức của một kỹ sư phầm mềm.
7. Khi làm một phần mềm người kĩ sư cần xem xét nhiều yếu tố như: khuyết tật thể chất, phân bổ nguồn lực, bất lợi về kinh tế và các yếu tố khác có thể làm giảm khả năng tiếp cận các lợi ích của phần mềm đối với người sử dụng. Để có thể tối ưu phần mềm đạt hiểu quả cao nhất.
Ví dụ: Khi tung những sản phẩm phần mềm ra thị trường, người kỹ sư phần mềm phải suy nghĩ đến giá thành giá phẩm, sản phẩm tiếp cận với những người khuyết tật,...
8. Người kỹ sư phải tích cực hỗ trợ các tổ chức hoạt động vì lợi ích cộng đồng. Các hoạt động tình nguyện được khuyến khích thực hiện, các kỹ năng liên quan đến nghề nghiệp cũng như thái độ trong môi trường làm việc giúp cho những mục đích tốt đẹp và đóng góp vào sự nghiệp giáo dục cộng đồng liên quan đến ngành học.
Ví dụ: Trang web học lập trình How Kteam ra đời với mục đích mang đến kiến thức lập trình chất lượng, miễn phí cho các bạn sinh viên.
Nguyên tắc 2: KHÁCH HÀNG VÀ NHÀ TUYỂN DỤNG
1. Người kỹ sư chỉ thực hiện hoặc cung cấp dịch vụ trong những lĩnh vực mà họ có thẩm quyền. Các kỹ sư chỉ thực hiện những công việc trong các lĩnh vực mà họ đã có kinh nghiệm hoặc đã được đào tạo trước đó. Và cần phải trung thực và thẳng thắn về bất kỳ hạn chế nào trong kinh nghiệm và trình độ học vấn của họ.
Ví dụ: Tại một công ty AI nọ, Sếp rất quý anh B nên đã mời anh làm trưởng nhóm xây dựng và phát triển hệ thống phát hiện đối tượng khả khi. Tuy nhiên, anh B không am hiểu về nghiệp vụ cảnh sát nên đã từ chối lời mời.
2. Người kỹ sư không được phép sử dụng, lưu giữ những phần mềm, tài liệu bất hợp pháp, trái đạo đức.
Ví dụ: Anh A là một nhân viên quản trị hệ thống cho một công ty giải trí của nữ diễn viên D. Anh A đã truy cập vào hệ thống máy tính của công ty, lấy cắp và lưu trữ trái phép những những ảnh, video cá nhân của chị D. Hành vi của anh A là trái với nguyên tắc đạo đức của một người kỹ sư công nghệ.
3. Đối với các tài sản của khách hàng hoặc nhà tuyển dụng, các kỹ sư phần mềm chỉ được sử dụng chúng khi có được sự đồng ý, ủy quyền hợp lý của khách hàng hoặc của nhà tuyển dụng.
Ví dụ: Bạn N đang là sinh viên thực tập cho công ty làm game. Bạn N lợi dụng quyền truy cập hệ thống để trao đổi mua bán những vật phẩm trong game trái phép. Điều này đã làm mất cân bằng tiền tệ trong thế giới game. Làm ảnh hưởng đến kinh tế của công ty.
4. Khi người kỹ sư sử dụng bất kỳ tài liệu nào, phải đảm bảo rằng nó đã được phê duyệt.
Ví dụ: Chị C xây dựng một hệ thống y dược điện tử cho một tiệm thuốc. Trước khi nhận dự án, chị đã kiểm tra kỹ càng giấy phép hành nghề đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt chưa.
5. Khi sử dụng tài liệu của khách hàng, người kỹ sư không được phép sao chép, chia sẽ tài liệu này khi chưa có sự đồng ý của khách.
Ví dụ: Trong quá trình phát triển phần mềm bán hàng của khách hàng yêu cầu.Anh A được khách hàng giao cho các tài liệu quan trọng như: khách hàng tiềm năng, doanh số, nguồn hàng. Anh A sẽ phải giữ bí mật bất kỳ thông tin bí mật nào thu được trong công việc, không được tiết lộ ra ngoài, nếu chưa nhận được sự đồng ý của khách hàng.
6. Trong quá trình phát triển một phần mềm, nếu khách hàng hoặc các nhà tuyển dụng nhận thấy dự án gặp vấn đề, chẳng hạn như dự án có khả năng thất bại, chi phí đắt đỏ hoặc vi phạm luật sở hữu trí tuệ, các kỹ sư phần mềm cần phải xác định, lập tài liệu, thu thập bằng chứng và báo cáo ngay cho khách hàng và nhà tuyển dụng của mình trước khi tạo ra những sản phẩm, cải tiến, những kế hoạch, thiết kế, phát minh.
Ví dụ: Anh A đang xây dựng dự án AI nhận diện biển số xe cho một siêu thị. Tuy nhiên, trong quá trình lên kế hoạch, anh A nhận thấy có rất nhiều chi phí phát sinh nên anh đã lập tức báo cho khách hàng.
7. Các kỹ sư phần mềm cũng có trách nhiệm phải cập nhật các vấn đề quan trọng được xã hội quan tâm mà họ đã biết, các vấn đề của phần mềm hoặc các tài liệu liên quan cho khách hàng và nhà tuyển dụng của mình biết.
Ví dụ: Anh A là nhân viên lập trình của một công ty game. Anh đang tham gia một dự án game có nhiều cảnh bạo lực, kiêu dâm. Anh A nhận ra tính không lành mạnh của sản phẩm nên đã giải thích cho khách hàng và nhà tuyển dụng biết.
8. Người kỹ sư không chấp thuận những việc gây ảnh hưởng xấu đến công việc của bản thân hoặc công ty.
Ví dụ: Anh A làm dự án cho khách hàng nhưng nhận thấy những tài liệu, thông tin được sao chép từ dữ liệu từ công ty, nên anh A đã dừng lại không làm nữa và quay về báo cáo cho công ty biết.
9. Không đại diện cho lợi ích bất lợi cho người sử dụng lao động của họ mà không có sự đồng ý cụ thể của người sử dụng lao động, trừ khi mối quan tâm đạo đức cao hơn đang bị tổn hại; thì trong trường hợp đó, người sử dụng lao động hoặc cơ quan có thẩm quyền thích hợp khác phải được thông báo về mối quan tâm đạo đức của kỹ sư.
Ví dụ: Trong quá trình xây dựng web hệ thống AI chuẩn đoán bệnh nhân bị bệnh phổi, người kỹ sư được cung cấp dữ liệu quan trọng cho quá trình training. Người kỹ không được cung cấp dữ liệu này cho bên thứ 3.
Nguyên tắc 3: SẢN PHẨM
Các kỹ sư phần mềm phải đảm bảo rằng các sản phẩm của họ và các sửa đổi liên quan đáp ứng các tiêu chuẩn chuyên nghiệp cao nhất có thể
1. Sản phẩm cần đạt được chất lượng tốt, chi phí vừa phải và có sẵn để người dùng và công chúng xem xét.
Ví dụ: Công ty A luôn trung thực sản xuất ra những sản phẩm công nghệ tốt phù hợp với giá thành. Đặc biệt, luôn có sản phẩm đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
2. Người kỹ sư phần mềm phải đảm bảo đạt được mục tiêu cho bất kỳ dự án nào mà họ đảm nhận.
- Ví dụ: Anh A đảm nhận dự án phát triển trang web bán hàng cho một cửa hàng quần áo nhỏ. Anh A ra sức hoàn thành tốt mục tiêu đã đề ra.
3. Các kĩ sư phần mềm phải nhận định và giải quyết các vấn đề liên quan đến đạo đức, kinh tế, văn hóa, luật pháp và môi trường trong các dự án công việc.
Ví dụ: Chị C nhận thấy tình trạng gian lận trong thi cử tăng cao. Do đó, chị đã cùng chồng mình xây dựng thành công hệ thống AI phát hiện gian lận trong kiểm tra.
4. Người kỹ sư phải có đủ năng lực, đủ điều kiện bằng sự kết hợp tốt giữa giáo dục và kinh nghiệm, cho bất kỳ dự án nào mà họ làm việc hoặc đề xuất làm việc.
Ví dụ: Chị D là thực tập sinh của một công ty. Vì thiếu kinh nghiệm chị đã để lộ bản thảo dự án cho người ngoài công ty. Điều này làm cho công ty chị bị đánh cắp bản quyền.
5. Với bất kỳ dự án nào đang được thực hiện hay đề xuất thực hiện cần có những phương pháp rõ ràng, cụ thể, đúng đắng để có thể mang lại thành công cho dự án đó.
Ví dụ: Các hàng công ty công nghệ lớn, có tên tuổi trên thế giới trước khi xây dựng một sản phẩm nào, họ cũng đều lên kế hoạch, phương pháp rõ ràng, cụ thể. Đây chính là lý do dẫn đến sự thành công của họ.
6. Kỹ sư phần mềm phải tuân thủ các tiêu chuẩn chuyên môn và các tiêu chuẩn này phải được kiểm duyệt về mặt đạo đức lần kỹ thuật.
Ví dụ: Anh A xây dựng trang web về bán quần áo. Anh đã áp dụng tiêu chuẩn web w3c giúp thiết kế cấu trúc web và nội dung tổng thể, tăng tính linh hoạt và khả năng bảo trì cập nhật trong tương lai. Khi áp dụng tiêu chuẩn này giúp dự án đạt được chất lượng, hiệu quả và độ tin cây.
7. Người kỹ sư phải nắm rõ các tiêu chuẩn về thông số kỹ thuật của sản phẩm.
Ví dụ: Đối với dự án xây dựng trang web ở phía trên, anh A cần phải nắm bắt được các thông số tài nguyên của web như băng thông, dung lượng lưu trữ,.. cần phải nắm rõ các thông số này để phát triển trang web sao cho phù hợp với đối tượng sử dụng.
8. Đảm bảo rằng các thông số kỹ thuật cho phần mềm mà họ làm việc đã được ghi chép đầy đủ, đáp ứng yêu cầu của người dùng và có sự chấp thuận thích hợp.
Ví dụ: Anh A xây dựng web bán quần áo. Anh quên rằng yêu cầu của người dùng là giảm 10% giá thành vào ngày Black Friday. Do đó, sản phẩm sau đó đã không đạt yêu cầu của khách hàng.
9. Trước khi tiến hành thực hiện các dự án hoặc các bản đề xuất cần cung cấp những ước lượng về chi phí, chất lượng, nhân sự, thời gian, kết quả và tỉ lệ phần trăm thực hiện được những ước lượng trên.
Ví dụ: Anh A xây dựng hệ thống bãi giữ xe tự động cho một khu resort. Anh quên cung cấp ước lượng về chi phí, dẫn đến khi nghiệm thu, chi phí của sản phẩm quá cao. Khách hành khởi kiện, gây khó dễ cho anh A.
10. Thường xuyên thực hiện việc test sản phẩm, debug, và xem xét các phần mềm và tài liệu liên quan đến sản phẩm những điều này là quan trọng khi phát triển phần mềm
Ví dụ: Anh B thường xuyên kiểm tra băng thông trang web của khách hàngc ó lượng truy cấp lớn có ổn định hay không. Anh A đã sử dụng phương pháp tấn công Ddos để kiểm tra máy chủ có thể duy trì ở mức độ nào.
11. Liên tục kiểm tra, thử nghiệm, gỡ lỗi, xem xét phần mềm và các tài liệu liên quan đến phần mềm đó. Các tài liệu đó phải có đầy đủ cả về tính năng, cách sử dụng lẫn cách phát hiện và biện pháp ứng phó với các vấn đề nghiêm trọng có thể phát sinh trong quá trình sử dụng phần mềm.
Ví dụ: Trong một dự án phát triển phần mềm về quản lý trường học khi bắt đầu xây dựng các kỹ sư phần mềm cần ghi lại tài liệu từ khâu thu thập yêu cầu đến các bước để ra một sản phẩm hoàn thiện và tài liệu hướng dẫn sử dụng ngoài ra nếu có các bản cập nhật hay các giải pháp khắc phục lỗi đã xảy ra phải được ghi chép lại đẩy đủ để người sau có thể hiểu rõ về dự án từ đó dễ dàng phát triển hơn.
12. Đảm bảo các nội dung, tài liệu trên phần mềm không ảnh hưởng tới quyền riêng tư của người khác.
Ví dụ: Khi bị lộ thông tin người dung các đối tượng xấu có thể lợi dụng để trục lợi cho bản thân họ điều này làm ảnh hưởng tới quyền riêng tư của khách hàng, vừa hạ thấp uy tin của nhà phát triển.
13. Trong quá trình thực hiện phần mềm, cần sử dụng các dữ liệu chính xác có nguồn gốc rõ ràng, hợp pháp, hợp đạo đức.
Ví dụ: Khi khảo sát ý kiến của khách hàng về các yêu cầu về các thông số phải đảm bảo các thông số này là chính xác và tuyệt đối không được tiết lộ các thông tin do khách hàng cung cấp cho sản phẩm cho người khác biết để đảm bảo tính bảo mật về sản phẩm.
14. Duy trì tính toàn vẹn của dữ liệu, phải có cảnh giác với các lỗi cổ điển hoặc sai sót.
Ví dụ: Người kỹ sư cần cập nhật phần mềm thường xuyên để có thể cập nhật thông tin mới, để duy trì được tính toàn vẹn, sự sai sót thông tin có thể thông qua quy trình phê duyệt của quản trị.
15. Xử lý tất cả loại bảo trì phần mềm với tính chuyên nghiệp giống như sự phát triển mới trong công nghệ phần mềm.
Nguyên tắc 4: ĐÁNH GIÁ
Các kỹ sư phần mềm sẽ duy trì tính toàn vẹn và độc lập trong đánh giá chuyên môn của họ.
1. Người kỹ sư phần mềm không phán đoán kỹ thuật về nhu cầu hỗ trợ và cần phải duy trì các giá trị nhân văn.
Ví dụ: Anh A phát triển các ứng dụng giúp người già trò chuyện với con cháu từ xa bằng những thao tác đơn giản hơn so với các trang mạng xã hội hiện nay.
2. Xác nhận các tài liệu được chuẩn bị dưới sự giám sát hoặc trong lĩnh vực thẩm quyền và các tài liệu đó đã được sự đồng ý của họ.
Ví dụ: Sau khi làm xong dự án phát triển phần mềm y tế và bàn giao cho khách hàng, yêu cầu chữ ký từ khách hàng, phải nhận được sự đồng ý và trong thẩm quyền của họ thì mới có thể kết thúc dự án.
3. Người kỹ sư phần mềm cần duy trì thái độ khách quan, chuyên nghiệp khi đánh giá bất kỳ phần mềm hoặc tài liệu liên quan nào.
Ví dụ: Anh P được xếp giao nhiệm vụ đánh giá sản phẩm của công ty bận. Anh P cần đánh giá một cách trung thực, khách quan với một phong thái chuyên nghiệp.
4. Không tham gia vào các hoạt động tài chính lừa đảo như hối lộ, thanh toán hai lần hoặc các hoạt động tài chính không phù hợp khác.
Ví dụ: Xếp đã cho tiền anh P để đánh giá sai sự thật sản phẩm nhằm hạ thấp uy tín của công ty bạn. Anh P đã nhận thấy việc làm này là sai, đi ngược lại với nguyên tắc đạo đức của một kỹ sư phần mềm. Do đó, anh đã từ chối xếp một cách thẳng thừng.
5. Cung cấp thông tin các bên liên quan để tránh khỏi những hiểu lầm và giải quyết chúng một cách hợp lý.
Ví dụ: Khi hệ thống mà A xây dựng bị lỗi thì A báo ngay đến các bên liên quan như khách hàng để không làm ảnh hưởng đến lợi ích của họ bên cạnh đó báo thông tin này đến bộ phận điều hành hệ thống để kịp thời bảo trì sửa chữa.
6. Từ chối tham gia, với tư cách là thành viên hoặc cố vấn, trong một cơ quan tư nhân, chính phủ hoặc chuyên nghiệp liên quan đến các vấn đề liên quan đến phần mềm, trong đó họ, người sử dụng lao động hoặc khách hàng của họ có xung đột lợi ích tiềm ẩn không được tiết lộ.
Ví dụ: A nhận được lời mời tham gia xây dựng hệ thống cá cược online, nhưng A nhận thấy rằng việc làm này là vi phạm pháp luật và đạo đức nghề nghiệp nên đã từ chối.
Nguyên tắc 5: QUẢN LÝ
Các nhà quản lý và lãnh đạo kỹ thuật phần mềm phải đăng ký và thúc đẩy một cách tiếp cận đạo đức để quản lý phát triển và bảo trì phần mềm.
1. Với bất kỳ dự án nào mà chúng ta thực hiện thì cần phải quản lý tốt chúng, đưa ra các phương pháp phù hợp để mang lại hiệu quả cao và giảm rủi ro cho dự án.
Ví dụ: Anh A được giao nhiệm vụ quản lý dự án phát triển hệ thống bán quần áo, A đưa ra các phương pháp thích hợp và các tài liệu liên quan đến lĩnh vực đó. Giúp mang lại hiệu quả cao và giảm rủi ro cho dự án.
2. Các kỹ sư phần mềm cần phải được thông báo về các tiêu chuẩn của sản phẩm trước khi làm việc.
Ví dụ: Khi phát triển một hệ thống quản lý nhân viên, chúng ta cần phải tìm hiểu kỹ về quy trình và trình tự làm việc của nhân viên trong công ty. Từ đó, chúng ta mới xây dựng hệ thống hợp lý.
3. Các kỹ sư phần mềm cần phải biết rõ về chính sách và cách bảo mật dữ liệu cho khách hàng và nhà tuyển dụng.
Ví dụ: A làm việc trong công ty X thường mở các lớp học trong lĩnh vực bảo vệ thông tin nội bộ cũng như khách hàng, mục đích để phát triển ý thức từng người, nâng cao uy tín bản thân và cho công ty.
4. Phân chia công việc phù hợp với năng lực của từng người. Cùng nhau đóng góp ý tưởng để có thể trau dồi và học hỏi thêm được nhiều điều mới của nhau.
Ví dụ: Trưởng nhóm biết được điểm mạnh của từng người trong nhóm. Từ đó, anh đã phân chia công việc phụ hợp cho mọi người giúp dự án thành công tốt đẹp.
5. Trước khi tiến hành thực hiện các dự án hoặc các bản đề xuất cần cung cấp những ước lượng về chi phí, kế hoạch, nhân sự, chất lượng và kết quả thực hiện được những ước lượng trên.
Ví dụ: Anh A xây dựng hệ thống bãi giữ xe tự động cho một khu resort. Anh quên cung cấp ước lượng về chi phí, dẫn đến khi nghiệm thu, chi phí của sản phẩm quá cao. Khách hành khởi kiện, gây khó dễ cho anh A.
6. Thu hút các kỹ sư phần mềm tiềm năng chỉ bằng cách mô tả đầy đủ và chính xác các điều kiện tuyển dụng.
Ví dụ: Anh M là đội ngủ tuyển dụng cho công ty phần mềm. Mỗi khi anh tuyển dụng, đều mô tả trung thực, chính xác các điều kiện tuyển dụng bao gồm cả điều mà nhân viên làm và lương bổng. Chính vì vậy mà công ty của anh M luôn thu nạp được đội ngũ nhân viên có tiền năng.
7. Trả lương cho nhân viên phù hợp
Ví dụ: Anh A và anh B đều là nhân viên mới của công ty phần mềm. Anh A là cháu của giám đốc công ty nên được ưu tiên, làm việc nhẹ nhàng nhưng vẫn được hưởng lương cao. Điều này không tuân thủ theo nguyên tắc đạo đức của 1 kỹ sư phần mềm
8. Khi một người có đủ điều kiện, tiêu chuẩn để đảm nhận một vị trí mới chúng ta cần chúc mừng và học hỏi họ.
Ví dụ: Nhân viên A hoàn thành tốt một dự án, đã có những góp ý mang tính phát triển hay, hoàn thành tốt công việc được giao và giúp đỡ người quản lý về những vấn đề liên quan tới tiến độ thực hiện của các thành viên, nên A được đề cử lên chức và được mọi người tán thành.
9. Xây dựng một thỏa thuận công bằng liên quan đến quyền sở hữu bất kỳ quy trình, nghiên cứu, văn bản hoặc tài sản trí tuệ nào khác mà nhân viên đã đóng góp.
Ví dụ: Trong hợp đồng giữa nhà tuyển dụng và kỹ sư phần mềm làm rõ quyền hạn về ý tưởng của nhân viên, đảm bảo đúng quyền lợi về sở hữu trí tuệ, những nội dung thuộc quyền quản lý của công ty thì nhân viên không được phát tán và những nội thuộc quyền hạn được sử dụng thì nhân viên được sử dụng theo quyền hạn.
10. Đề ra quy trình hợp lý khi xét xử các cáo buộc vi phạm chính sách của nhà tuyển dụng hoặc các nguyên tắc liên quan này
Ví dụ: Công ty phần mềm khi gặp đơn kiện liên quan tới vấn đề bảo mật thông tin khách hàng. Đầu tiên họ sẽ kiểm tra thông tin bị mất, rồi tìm hiểm nguyên nhân,... và giải quyết theo từng bước để sớm đạt được kết quả mong đợi.
11. Không yêu cầu kỹ sư phần mềm làm bất cứ điều gì không phù hợp với bộ quy tắc này.
Ví dụ: Trưởng nhóm yêu cầu nhân viên mới phải đi lấy cắp thông tin từ công ty H. Đây là một điều trái với bộ quy tắc này.
12. Không trừng phạt bất cứ ai vì đã bày tỏ mối lo ngại một dự án đối với cộng đồng.
Ví dụ: Anh C là nhân viên của một công ty làm game. Anh nhận thấy tác hại của một thể loại game sắp ra mắt đối với trẻ em. Do đó, anh đã kiến nghị lên giám đốc cho dừng dự án này lại. Giám đốc không trách phạt anh mà còn khen vì đã dám bày tỏ mối lo ngại cho cộng đồng.
Nguyên tắc 6: NGHỀ NGHIỆP
Các kỹ sư phần mềm phải nâng cao tính toàn vẹn và uy tín của nghề.
1. Tạo ra một môi trường làm việc tốt đẹp, vui vẻ, hòa đồng để mọi hành động, lời nói đều có đạo đức.
Ví dụ: Bạn A là thực tập sinh của một công ty phần mềm. Từ khi bạn vào làm, văn phòng trở lên vui vẻ, tốt đẹp, xóa tan đi cảm giác khô khan của ngành lập trình. Từ đó, năng xuất làm việc của bộ phần nâng cao.
2. Giúp mọi người trong môi trường làm việc có thể thỏa sức sáng tạo, phát huy hết tất cả những gì bản thân đã học vào công việc và từ đó nâng cao trình độ của về kỹ thuật phần mềm.
Ví dụ: Nhóm của anh A luôn vui vẻ hòa đồng, thỏa sức sáng tạo, tìm tòi những thứ mới lạ; chia sẽ kinh nghiệm cho nhau. Từ đó, nhóm A luôn có những sản phẩm tốt, đáp ứng như cầu của khách hàng.
3. Tích cực tham gia các vào cuộc hội thảo, các hoạt động kỹ thuật, các tổ chức về kỹ thuật phần mềm chuyên nghiệp để từ đó nâng cao kiến thức cũng như tạo thêm được nhiều mối quan hệ mới trong môi trường làm việc.
Ví dụ: Bạn L thường xuyên tham gia các cuộc hội thảo chuyên môn, từ đó nâng cao kiến thức, kinh nghiệm bản thân. Ngoài ra, trong quá trình tham gia các hoạt động, bạn L làm quen nhiều bạn mới, tạo mối quan hệ trong moi trường làm việc.
4. Với tư cách là thành viên của một tổ chức, các kỹ sư phần mềm cần phấn đấu tuân thủ quy tắc của tổ chức này.
Ví dụ: Đối với những công ty sẽ có những bộ quy tắc riêng. Kỹ sư cần tuân thủ những quy tắc này.
5. Không vì lợi ích riêng mà làm ảnh hưởng đến công việc, phải đem lợi ích của công viêc, khách hàng và nhà tuyển dụng lên hàng đầu vì đó mới là điều quan trọng.
Ví dụ: Chị D thường nhắn tin với bạn trai trong giờ làm việc. Điều này ảnh hưởng đến mọi người xung quanh và làm giảm năng suất hoạt động của công ty.
6. Tuân thủ tất cả các luật điều chỉnh công việc của họ, trừ khi, trong những trường hợp đặc biệt, việc tuân thủ đó không phù hợp với lợi ích công cộng.
Ví dụ: Khi A được cấp trên giao nhiệm vụ, A luôn tuân theo những sắp xếp từ cấp trên.
7. Xác thực cụ thể trong việc nêu rõ các đặc điểm của phần mềm hoạt động, tránh các tuyên bố sai và tuyên bố có thể được cho là trống rỗng, lừa đảo, gây hiểu lầm hoặc tình nghi.
Ví dụ: Trong cuộc họp bàn về dự án phát triển phần mềm tiền ảo, anh A phát hiện ra lỗ hổng về vấn đề đầu cơ thao túng giá tiền ảo, anh A liền bày tỏ quan điểm cá nhân để củng cố dự án.
8. Chịu trách nhiệm phát hiện, sửa chữa và báo cáo các lỗi trong phần mềm và các tài liệu liên quan đang hoạt động.
Ví dụ: Anh A phát hiện hệ thống nhận diện khuôn mặt của chung cư bị lỗi. Anh A lập tức sửa chữa và báo cáo lại cho khách hàng.
9. Đảm bảo khách hàng, nhà tuyển dụng và người giám sát biết về cam kết của kỹ sư phần mềm đối với quy tắc đạo đức và chi tiết về bộ quy tắc đó.
Ví dụ: Khi làm một dự án nào đó chúng ta phải ký hợp đồng rõ ràng với khách hàng.
10. Người kỹ sư cần tránh làm việc với các doanh nghiệp hay tổ chức mà không tuân thủ theo quy tắc đạo đức này.
Ví dụ: Khi đi xin việc, A đã tìm hiểu rõ công ty mình sắp ứng tuyện là hợp pháp, tuân theo các quy định về đạo đức, không gây ảnh hưởng đến lợi ích của xã hội.
11. Trở thành kỹ sư phần mềm tốt phải tuân thủ các quy tắc này
Ví dụ: Các kỹ sư phải luôn nâng trình độ chuyên môn để trở thành một kỹ sư phần mềm chuyên nghiệp, nhưng họ bỏ quên những quy tắc đạo đức, và một thời gian sau họ bị cáo buộc vi phạm lợi ích công ty đặt ra từ đầu và bị sa thải, và nhiều công ty chuyên nghiệp khác cũng không muốn nhận họ vào làm việc nữa
12. Khi phát hiện những vi phạm nghiêm trọng đối với nguyên tắc này phải nhắc nhở, cảnh báo người vi phạm trừ khi điều này là không thể, phản tác dụng hoặc nguy hiểm.
Ví dụ: Trong giờ làm việc A lấy điện thoại ra chơi game nhưng được cấp trên nhắc nhở, cảnh cáo lần đầu nên A đã không tái phạm thêm lần nào nữa.
13. Khi cảm thấy những hành động của một cá nhân vi phạm chuẩn mực, mà không thể khuyên bảo, hoặc cảm thấy phản tác dụng thì cần báo cáo với người đứng đầu tổ chức để giải quyết kịp thời tránh hậu quả lớn sau này.
Ví dụ: Khi phát hiện A luôn nói xấu động nghiệp, có các hành động làm việc riêng trong giờ làm việc. B nhắc nhở không nhưng không nên B đã báo cáo lên cấp trên để xử phạt A.
Nguyên tắc 7: ĐỒNG NGHIỆP
Kỹ sư phần mềm phải công bằng và hỗ trợ đồng nghiệp.
1. Khuyến khích đồng nghiệp tuân thủ Quy tắc này.
Ví dụ: Khi thấy đồng nghiệp của mình làm sự dụng tài nguyên công ty hay tài nguyên của khách hàng vào mục địch riêng thì ta phải ngăn cản việc này lại tránh gây ra tổn thất và làm mất niềm tin của khách hàng.
2. Hỗ trợ đồng nghiệp phát triển chuyên môn.
Ví dụ Trong một dự án nhỏ, bạn và đồng nghiệp có 2 điểm mạnh riêng một người giỏi về làm giao diện, một người giỏi về viết code cả hai hãy giúp đỡ nhau để bù trừ các khuyến điểm của nhau và cung nhau tiến bộ.
3. Ghi nhận công sức làm việc của đồng nghiệp
Ví dụ: Trong một nhóm làm dự án bạn và đồng nghiệp được chia ra mỗi phần việc khác nhau và khi tổng hợp code lại bạn thấy cái phần mà động nghiệp làm không tối ưu, nhiều lỗ hổng. Trong trường hợp này hãy nêu ra ý kiến của mình cho đồng nghiệp giúp họ nhận ra vấn đề và cải thiện.
4. Luôn lắng nghe ý kiến, góp ý của đồng nghiệp, cũng như nhận xét , đánh giá công việc của người khác một cách khách quan, thẳng thắn
Ví dụ: Khi đồng nghiệp góp ý bạn nên viết một sơ đồ mô tả các công việc cần làm trong dự án bạn nên lắng nghe y kiến và xem vấn đề này có giúp cải thiệt được công việc của mình không nêu có thì hãy thay đổi.
5. Tổ chức một cuộc họp để thu thập các ý kiến đóng góp của đồng nghiệp để có thể làm việc một cách minh bạch, công bằng.
Ví dụ: Thường xuyên tổ chức các buổi họp team để cùng nhau trò chuyện, chia sẻ kinh nghiệm cũng như kiến thức để giúp cho mối quan hệ giữa các đồng nghiệp luôn luôn gắn kết, bền chặt.
6. Hỗ trờ đồng nghiệp nhận thức về các công việc liên quan đến tiêu chuẩn gồm chính sách, thủ tục bảo vệ mật khẩu, các thông tin bí mật, các biện pháp bảo mật nói chung.
Ví dụ: Khi có một đồng nghiệp mới tham gia vào dự án bạn nên trình bày cho anh ta về các biện pháp về bảo mật trong phần mềm, các chính sách người dùng sẽ giúp cho họ hiểu ro hơn về sản phẩm, tránh gây ra các sai lầm.
7. Không can thiệp vào sự nghiệp của bất kì đồng nghiệp nào, qua đó các nhà tuyển dụng hay khách hàng buộc các kĩ sư đưa ra các câu hỏi về khả năng làm việc của đồng nghiệp
Ví dụ: Khi đối mặt một chức năng khó mà đồng nghiệp không đủ khả năng làm và muốn nhờ bạn làm dùm, bạn nên từ chối và chỉ hổ trợ động nghiệp bạn bằng cách chỉ ra các hướng đi và tài liệu liên quan để họ tự nghiên cứu và làm
8. Trong các trường hợp nằm ngoài chuyên môn của các kĩ sư phần mềm gặp phải thì họ nên yêu cầu các chuyên gia thuộc lĩnh vực đó để giải quyết.
Nguyên tắc 8: VỀ BẢN THÂN
Các kỹ sư phần mềm phải tham gia vào việc học tập suốt đời liên quan đến việc thực hành đạo đức nghề nghiệp của họ.
1. Giúp bản thân của người kỹ sư nâng cao kiến thức, trình độ về sự phát triển trong phân tích, đặc tả, thiết kế, phát triển, bảo trì và thử nghiệm phần mềm và các tài liệu liên quan, cùng với việc quản lý quá trình phát triển.
Ví dụ: Thường xuyên tham gia các lớp học, hội thảo do công ty tổ chức để nâng cao kỹ năng nghiệp vụ và có thể trao đổi các vấn đề thắc mắc trên các diễn đàn công nghệ.
2. Cải thiện khả năng tạo ra phần mềm chất lượng an toàn, đáng tin cậy và hữu ích với chi phí hợp lý và trong một thời gian hợp lý.
Ví dụ: Người kỹ sư cần phải luôn luôn nâng cao kỹ năng bản thân và làm ra những sản phẩm chất lượng đảm ứng đúng kỳ vọng và mục tiêu khách hàng đề ra điều này sẽ tăng sự tin tưởng của khách hàng và công việc của bạn sẽ thăng tiến, được thưởng.
3. Nâng cao trình độ của bản thân để tạo ra những bài viết chất lượng, những tài liệu, thông tin hữu ích, chính xác đến mọi người
Ví dụ: Tuân thủ các quy tắc đạo đức cộng đồng trong phát triển phần mềm sẽ giúp bạn tránh được các rủi ro về mặt pháp lý, tạo ra sản phẩm được mọi người đón nhận hơn.
4. Cải thiện sự hiểu biết của bản thân về phần mềm và các tài liệu liên quan.
Ví dụ: Hiện nay có rất nhiều tài liệu về ngành lập trình nên ta có thể dễ dàng đọc các bài viết, bài báo, sách hay về ngành để giúp bản thân nâng cao trình độ để có thể hiểu rõ về ngành của mình cũng như các thông số kỹ thuật.
5. Nâng cao kiến thức của bản thân về các tiêu chuẩn có liên quan và luật điều chỉnh phần mềm và các tài liệu liên quan.
Ví dụ: Khi bước vào làm một công ty, ta thấy có rất nhiều những luật và quy định, chẳng hạn như là quy trình làm việc, nó sẽ được cập nhật liên tục, bắt buộc ta phải bổ sung những kiến thức đó để phù hợp với môi trường.
6. Nâng cao kiến thức của bản thân về Bộ quy tắc này, áp dụng quy tắc vào cuộc sống.
Ví dụ: Người kỹ phần mềm tự hoàn thiện bản thân mỗi ngày. Cố gắng học hỏi, trau dồi đạo đức thông qua giao tiếp, ứng xử với mọi người xung quanh, qua việc đọc sách, các tác phẩm liên quan đến kiến thức và đạo đức của nghề lập trình
7. Không đối xử bất công với bất kỳ ai vì bất kỳ định kiến không liên quan nào.
Ví dụ: Đồng nghiệp đưa ra ý kiến mang tính chê bai sản phẩm của bạn thì bạn lại không ghi nhận đóng góp này mà còn có các cư xử bất công với họ. Việc này sẽ bạn và đồng nghiệp bạn trở nên mâu thuẫn, khó làm việc chung với nhau.
8. Không được tác động đến người khác để thực hiện bất kỳ hành động nào liên quan đến việc vi phạm Bộ quy tắc này.
Ví dụ: Bạn tác động đồng nghiệp bạn sử dụng tài nguyên của công ty vì mục đích trục lợi điều này về lâu dài sẽ bị phát hiện và đồng nghiệp lẫn bạn sẽ bị kỉ luật sẽ chịu những hình phạt của công ty
9. Để trở thành một kỹ sư chuyên nghiệp cần phải nắm rõ được Quy tắc này và không được vi phạm các quy tác đặt ra.
Ví dụ: Để trở thành một kỹ sư phần mềm chuyên nghiệp A luôn học hỏi kiến thức mới, luôn giúp đỡ các đồng nghiệp trong công ty, phát triển phần mềm luôn hướng đến lợi ích của xã hội.
Những trường hợp vi phạm nguyên tắc đạo đức khi phát triển phần mềm:
1. Vụ rò rỉ dữ liệu quy mô khủng của Facebook
Tháng 4 vừa qua, các chuyên gia an ninh mạng cho biết, thông tin cá nhân của nửa tỷ người dùng Facebook bao gồm số điện thoại, ngày sinh, địa chỉ email đã bị đăng tải bất hợp pháp lên một trang web tin tặc. Facebook cho biết, cũng trong tháng 4/2019, bộ dữ liệu tương tự cũng bị báo cáo là "tác nhân độc hại" và khắc phục trong cùng thời điểm đó. Vụ việc một lần nữa cảnh báo người sử dụng khi cung cấp thông tin cá nhân cho các ứng dụng bên thứ ba, đồng thời là lời nhắc nhở đến Big Tech nói riêng và toàn ngành công nghệ nói chung.
Những nguyên tắc đạo đức đã bị vi phạm:
- Nguyên tắc 1 Công khai: Họ đã đưa vào sử dụng phần mềm không an toàn, có chứa những mối nguy hiểm lớn nhằm mục đích kiếm lợi cho bản thân mà đi ngược lại lợi ích người sử dụng và cộng đồng.
- Nguyên tắc 3 Sản phẩm: Sản phẩm họ đưa ra không có tính bảo mật, ảnh hưởng đến cộng đồng.
2. Xe "tự lái hoàn toàn" của Tesla trễ hẹn
Elon Musk nhiều lần nói về phần mềm "tự lái hoàn toàn" của công ty xe điện Tesla. Tuy nhiên, đến cuối năm 2021, nó vẫn chưa trở thành hiện thực. Autopilot cung cấp các tính năng hỗ trợ người lái nhưng yêu cầu tài xế phải luôn tỉnh táo, sẵn sàng điều khiển. Ngoài ra, những người đã mua gói dịch vụ thử nghiệm với giá 10.000 USD cho biết tính năng tự lái không tốt như kỳ vọng. Đã có vài sự cố khi xử lý tình huống giao thông xuất hiện trên đường. Chẳng hạn một chiếc Tesla Model 3 đâm vào xe tải giao hàng khi tránh người đi xe đạp, thậm chí đi vào làn đường trái chiều hay sắp đâm vào hàng rào.
Những nguyên tắc đạo đức đã bị vi phạm:
- Nguyên tắc 1 Công Khai: Hãng Tesla đã tuyến bố sai sự thật về tính an toàn cũng như ngày ra mắt sản phẩm.
- Nguyên tắc 3 Sản phẩm: Sản phẩm xe điện tự lái không đủ tiêu chuẩn để phục vụ cho con người, có thể gây nguy hiểm tính mạng nếu đưa ra ngoài thị trường.
3. Bài học định tính giá nhà bằng AI dành cho Zillow
Công ty kinh doanh bất động sản trực tuyến của Mỹ, Zillow Group tuyên bố sẽ đóng cửa hoạt động đồ gia dụng Zillow Offers với lý do "không thể dự đoán giá nhà đất" và vấn đề này "vượt xa" khả năng của công ty.
Sự thừa nhận này quả là thất bại đối với một công ty bất động sản niêm yết và để lại hậu quả khôn lường. Cổ phiếu của công ty lao dốc và buộc có kế hoạch cắt giảm 2000 việc làm tương đương 1/4 số nhân viên của công ty. Trước đó, Zillow tỏ ra rất tự tin vào khả năng sử dụng AI để ước tính giá trị bất động sản, ca ngợi công cụ Zestimate là một bước tiến. Thế nhưng thực tế không giống như những gì công ty mong đợi, sử dụng AI để định giá nhà ở vẫn còn là khoảng trống công nghệ chưa thể lấp đầy.
Những nguyên tắc đạo đức đã bị vi phạm:
- Nguyên tắc 1 Công khai: Công ty Zillow đã tuyên bố sai sự thật về khả năng dự đoán giá nhà chính xác tuyệt đối bằng công cụ Zestimate.
4. Hai lần internet mất kết nối
Thật khó có thể tin được chỉ trong vòng chưa đầy hai tuần, thế giới chứng kiến hai lần internet ngừng hoạt động do sự cố đến từ các công ty công nghệ. Những vụ việc này nhanh chóng được phát hiện và khắc phục nhưng mặt khác nhấn mạnh mức độ phụ thuộc của chúng ta vào internet.
Lần đầu tiên là vào ngày 8/6, hàng loạt trang web lớn bao gồm Reddit, CNN, Amazon, ... đã ngừng hoạt động do mạng phân phối bị lỗi. Sau đó, ngày 17/6 tiếp tục xảy ra sự cố tương tự tại Akamai Technologies đã phá vỡ liên kết đến các trang web của Southwest Airlines, United Airlines, ngân hàng Commonwealth Bank và Sở Giao dịch chứng khoán Hồng Kông.
Đây không phải là sự cố internet duy nhất trong năm. Trong tháng 12, dịch vụ điện toán đám mây của Amazon đã bị ba lần ngừng hoạt động gây ảnh hưởng cho Disney +, Slack, Netflix, Hulu và nhiều hãng khác đồng thời làm gián đoạn hoạt động hậu cần của "gã khổng lồ" trong kỳ nghỉ lễ quan trọng.
Những nguyên tắc đạo đức đã bị vi phạm:
- Nguyên tắc 1 Công khai: Các công ty mạng cần phải chịu hoàn toàn trách nhiệm và bồi thường kinh phí cho các đối tác khi sự cố ngoài ý muốn này xảy ra.
- Nguyên tắc 3 Sản phẩm: dịch vụ điện toán đám mây của Amazon ngừng hoạt động đã làm đã làm ảnh hưởng đến các đối tác.
- Nguyên tắc 8 Bản thân: Đây là cơ hội để các công ty tự kiểm điểm và nâng cao kiến thức kỹ năng của bản thân. Hạn chế những sai sót trong tương lai.
5. Google che giấu lỗ hổng bảo mật của mạng xã hội Google+, ảnh hưởng dữ liệu cá nhân của 500.000 người dùng
Tháng 10/2018, tạp chí Phố Wall tiết lộ về lỗ hổng bảo mật được khai thác sau khi xảy ra một trục trặc phần mềm xảy ra trên nền tảng Google+ hồi tháng 3. Vụ việc được cho là đã tiết lộ thông tin cá nhân của khoảng 500.000 người dùng Google+.
Đáng chú ý, báo cáo cho biết các giám đốc của Google đã quyết định giữ kín tin tức về vụ vi phạm dữ liệu khỏi công chúng, do sợ bị so sánh với vụ bê bối Cambridge Analytica đình đám của Facebook. Ngay sau đó, Google tuyên bố sẽ đóng cửa dịch vụ mạng xã hội Google+ không thời hạn.
Những nguyên tắc đạo đức đã bị vi phạm:
- Nguyên tắc 1 Công khai: Google thiếu tính trách nhiệm về sản phẩm của mình khi để lộ thông tin cá nhân người dùng. Họ đã cố tình che dấu những vi phạm dữ liệu khỏi công chúng.
- Nguyên tắc 8 Bản thân: Đây là cơ hội để Google tự kiểm điểm và nâng cao kiến thức kỹ năng của bản thân. Hạn chế những sai sót trong tương lai.
Link bài báo: Những vụ bê bối công nghệ lớn nhất năm 2021 (congnghevadoisong.vn)
Nhận xét
Đăng nhận xét